سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 58 :
وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ فَكُلُوا مِنْهَا حَيْثُ شِئْتُمْ رَغَدًا وَادْخُلُوا الْبَابَ سُجَّدًا وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطَايَاكُمْ وَسَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ

فارسی

و [یاد کنید] هنگامی را که گفتیم: به این شهر [بیت المقدس] وارد شوید، و از نعمت های آن هر چه خواستید، فراوان و گوارا بخورید و از دروازه [شهر یا درِ معبد] فروتنانه و سجده کنان درآیید و بگویید: [خدایا! خواسته ما] ریزش گناهان ماست، تا گناهانتان را بیامرزیم و به زودی [پاداش] نیکوکاران را بیفزایم .

ترکی

و اؤ وقت کی ددیق بو آبادی دَن ( بیت المقدس دن  ائیچری ) گئیرون ( وارد اؤلون ) و اؤردا هر نئه ایستیئیرسوز نوش جان لیقینان ( راحت چی لیقینان )  یئیون و قاپئیدان سجده ئینن گئیرون و دئیون ( الله ) بیزئیم گؤناهلاریمیزی تؤک (تا بیزده ) سوزون خطالاروزی ( گؤناهلاروزی) باغیشیداق و تزدیئینن یاخچیلار اؤچون ( نعمت لری ، ثواب و پاداشلاری ) اضافه لریق.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 59 :
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَنْزَلْنَا عَلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا رِجْزًا مِنَ السَّمَاءِ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ

فارسی

ولی ستمکاران، سخنی را که [بیرون دروازه شهر] به آنان گفته شده بود [پس از ورود به شهر] به سخنی دیگر تبدیل کردند [به جای درخواست ریزش گناهان، درخواست امور مادی کردند]. ما هم بر ستمکاران به سبب آنکه همواره نافرمانی می کردند، عذابی از آسمان فرود آوردیم .

ترکی

آمّـا ظؤلم کارلار اؤ سوزی کی اولارآ دئمیشدیق عوض ائله دیلر پس بیزده او کس لر کی ظؤلم ائله دیلر گؤیدن بیر عذابی گؤندردیق بؤنا گؤره کی هم مشه فئیساد ائله لردیلر.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه  60 :
وَإِذِ اسْتَسْقَى مُوسَى لِقَوْمِهِ فَقُلْنَا اضْرِبْ بِعَصَاكَ الْحَجَرَ فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَةَ عَيْنًا قَدْ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٍ مَشْرَبَهُمْ كُلُوا وَاشْرَبُوا مِنْ رِزْقِ اللَّهِ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ

فارسی

و چون موسى براى قومش در طلب آب برآمد، به او گفتيم با عصايت به آن سنگ بزن، آنگاه از آن دوازده چشمه شكافت و هر گروهى [از اسباط] آبشخور خود را شناختند، [گفتيم‏] از روزى خداوند بخوريد و بياشاميد، و در اين سرزمين فتنه و فساد برپا نكنيد

ترکی

و اؤ زمان کی موسا قومینه سو ائیسته دی ورئه ، اوناگؤره بیز دِدیق چَلئینگ ئیونان ( عصائونان ) بو داشا وْیر سورا ( اؤ داشدان ) اؤن ائیکی چئشمه پارتدادی؛ تامام مردوم (اؤن ائیکی تئیره ، اسباط بنی اسرائیل ) اوز (چئشمه سو ) ایشمئق لرین تانیدیلار. ( اولارا ددیق) یئییون و ائیچون آللاهین روزی سینن و یئر اوزینده فئساد ائله میون ( فئساد قوزامیون ، فئساد دیکدمیون).

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 61 :
وَإِذْ قُلْتُمْ يَا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا قَالَ أَتَسْتَبْدِلُونَ الَّذِي هُوَ أَدْنَى بِالَّذِي هُوَ خَيْرٌ اهْبِطُوا مِصْرًا فَإِنَّ لَكُمْ مَا سَأَلْتُمْ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ وَالْمَسْكَنَةُ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ النَّبِيِّينَ بِغَيْرِ الْحَقِّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوْا وَكَانُوا يَعْتَدُونَ

فارسی

و (نيز به خاطر بياوريد) زماني را كه گفتيد: اي موسي هرگز حاضر نيستيم به يك نوع غذا اكتفا كنيم، از خداي خود بخواه كه از آنچه از زمين مي‏رويد، از سبزيجات خيار، سير، عدس، و پياز براي ما بروياند، موسي گفت: آيا غذاي پستتر انتخاب مي‏نمائيد (اكنون كه چنين است بكوشيد از اين بيابان) وارد شهري شويد، زيرا هر چه خواستيد در آنجا هست. خداوند (مهر) ذلت و نياز بر پيشاني آنها زد و مجددا گرفتار غضب پروردگار شدند، چرا كه آنها نسبت به آيات الهي كفر مي‏ورزيدند و پيامبران را به ناحق مي‏كشتند، اينها به خاطر آن بود كه گناهكار و سركش و متجاوز بودند .

ترکی

و او زامان کی دِدوز یا موسا بیز بیر نوع ( ثابیت ) غذایه (داوام و ) صبرئی میز یوخدی پس آللاهونّان  بیزه ایسته کی یئردن چئیخان سبزیجات ئینان و گول بَسرینان و ساریمساغینان و مَرجیسینان و سوغانینان بیزه چیخاردسین. ( حضرت موسا ) دِدی : آیا سوز ایستئیرسوز او ( خئوراح لری ) کی آشّاقادی ( ارزئیشی آزدی ) دَعیشه سوز او ( یئدئیوزونان ) کی خئیرّدی ( یاغچیدی، ارزئیشدی دی)؟ گئدون (شهر و آبادی) مِصره و حتمی کی هر نئه ایستئیرسوز سوزا واردی. اؤلارا (مُهر) ذئلّت و یازئیخ چلیق ورئیلدی و آلله دان بیر غضب ( الهیه گریفتار ) اولدئیلار بو اونا گورئیدی کی همّشه آللاهین آیاتلارینا کؤفر ائلیئیردیلر و پیامّبرلری ناحق اؤلدئیلیردیلر و بودا اونا خاطیری دی که همّشه نافرمان ئیدیلر ( بُئیون ائیردیلر ) و همّشه حدّی دن چیخیردیلار.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 62 :
إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَادُوا وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ

فارسی

كساني كه (به پيامبر اسلام) ايمان آورده‏ اند، و يهود و نصاري و صابئان (پيروان يحيي يا نوح يا ابراهيم) آنها كه ايمان بخدا و روز رستاخيز آورده‏ اند و عمل صالح انجام داده‏ اند پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است، و هيچگونه ترس و غمي براي آنها نيست (و هر كدام از پيروان اديان كه در عصر و زمان خود بر طبق وظائف و فرمان الهي عمل كرده‏ اند ماجورند و رستگار) .

ترکی

دوزدی کی او کس لر کی ( آلله ها ) ایمان گئتیردیلر و او کس لر که یهودی دیلار و مسیحی دیلار و صابئی دیلار ( دئین اسلام نان قاباخ ) هر کس آلله ها و آخئر گؤنینه ائیمان گئتیرئیب لر و صالح لی عمل گؤرئیب لر پس اولار اؤچون أجری لری ( مؤذد و پاداشلاری ) آللاه لارئینین یانیندا دی و اولارئیچؤن قورخی یوخدی و حؤزن ( غم ، غصّه ، ناراحات چیلیق دا ) اؤلارئیچون یوخدیر.

توضیحات

صابئیلر حضرت یحیی ، نوع یا ابراهیم ئین طرفدارلاری و پیرولاری دی و اسلام ظوهور ائلیانان و گلانّان سورا تمام قاباخکی دین لر و اولارین پیرولاری نّان دعوت بؤیورب کی حتماً ، فقط و گَرأح کامئیل ترین و آخرین دینی کی همن دین مبین اسلامی دی قبول ائلیه لر و ایمان گئتیره لر و اولاری هامیسینین وظیفسیه بودی و ایندی ده گرأح گَلَه لر و اسلاما مؤشرّف اولالا امّا اسلام دا ائجبار و اکره یوخدی و موسلمانلار اهل کئتابینان دا مؤدارا ائلئیللر و آلله تبارک و تعالا اولارین باره سینده قیضاوت بویوراجاق.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 63 :
وَإِذْ أَخَذْنَا مِيثَاقَكُمْ وَرَفَعْنَا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا مَا آتَيْنَاكُمْ بِقُوَّةٍ وَاذْكُرُوا مَا فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ

فارسی

و [یاد کنید] هنگامی که از شما [بر پیروی از حق] پیمان گرفتیم، و کوه طور را بالای سرتان برافراشتیم، [و گفتیم:] آنچه را [از آیات کتاب آسمانی] به شما داده ایم، با قدرت و قوّت دریافت کنید، و آنچه را در آن است [برای اجرا کردن] به یاد داشته باشید تا پرهیزکار شوید .

ترکی

و اؤ زامانکی سوزدان میثاق ( عهد و پیمان ، قول و قرار ) آلدیق و طور داغین دا اؤستوزا قُوْزادیق ( و دِدیق ) اولاری کی ( توراتی) سوزا ورمیشیق  ( موحکم و بَرک ) قوّتینن توتون  و اؤ ایشلری کی ایچینده دی یادوزدا ساخلیوز ( و عمل ائلیوز ) بلکه سوزلار باتقوا اولاسوز.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 64 :
ثُمَّ تَوَلَّيْتُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ فَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَكُنْتُمْ مِنَ الْخَاسِرِينَ

فارسی

آن گاه بعد از [پیمان گرفتن، از وفاکردن به آن] سرپیچی کردید، و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، قطعاً از زیانکاران بودید .

ترکی

اؤنّان سورا سوز گئنه عوز چئوردوز ( عهدوزا عمل ائلمه دوز) و اگر آللاهین فضل و رحمتی سوزا اؤلماسئیدی حتماً سوزلار زیانکار لار دان اؤلاردوز.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 65 :
وَلَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ

فارسی

بی تردید شما [سرگذشتِ کسانی از هم مسلکان خود را] که در روز شنبه [از فرمان خدا که صید ماهی را حرام کرده بود] عصیان ورزیدند دانستید که [به کیفر عصیانشان] به آنان نهیب زدیم که به صورت بوزینگانی خوار و رانده شده درآیید .

ترکی

و حتماً ده بیلدوز او کس لروزدان کی او شنبه گؤنینین باره سینده نافرمانی ائله دیلر ( نئه اولدی) اون اؤچون اولارا دِدیق (چونون و) خوک ( و خنزیر) شکلئینه پیس وضعینن تبدیل اولون.

توضیحات

قوم بنی اسرائیلین چوخلی و عجیب سرگؤذشتلری وارلارئیدی بوردا دآ الله تبارک و تعالی  بویورمیشدی که شنبه گون لر سؤدان ( دریادان) بالئیغ توتمیؤن ( آئیری گونلر عیبی یوخدی بالئیغ صید ائلیون امّا فقط شبنه گونلری تعطیل ائلیون ، عبادت و استراحت ائلیون و بالئیغ توتمینون ) آمّا و گَنه ده اولار سُزه قولاغ آسمادیلار و بیر آیری جورینن شنبه گونینین احترامین سئیندیردیلار و آلله دا اولاری ( میمون ، بوزینه ) خوک شکلینه چیخاردی و اولاری کی بو ایشی گؤرمیشدیلر مسخ ائله دی و البته اولار کی مسخ اولیردیلار نئچه گونن سورا ائولئیردیلر.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 66 :
فَجَعَلْنَاهَا نَكَالًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهَا وَمَا خَلْفَهَا وَمَوْعِظَةً لِلْمُتَّقِينَ

فارسی

و ما آن [عقوبت] را براى حاضران و [نسلهاى] پس از آن عبرتى و براى پرهيزگاران پندى قرار داديم

ترکی

پس بیزده بونی ( مسخ الئمئگی ) او زمانین مردومینا و او کسلر کی اولاردان سورا گئله جئکلر عبرت ئچون ائلئه دیق و با تقوا ائنسانلارئچون ده مؤعظه و نصیحت قودیق.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 67 :
وَإِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً قَالُوا أَتَتَّخِذُنَا هُزُوًا قَالَ أَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ أَكُونَ مِنَ الْجَاهِلِينَ

فارسی

(و بخاطر بياوريد) هنگامي را كه موسي بقوم خود گفت خداوند به شما دستور مي‏دهد ماده گاوي را ذبح كنيد (و قطعهاي از بدن آنرا به مقتولي كه قاتل او شناخته نشده بزنيد تا زنده شود و قاتل خويش را معرفي كند و غوغا خاموش گردد) گفتند آيا ما را مسخره مي‏كني ؟ (موسي گفت) به خدا پناه مي‏برم از اينكه از جاهلان باشم !

ترکی

و اؤ زامان کی موسی اؤز قومینه دِدی : دوزدی کی آلله سوزی بویورور بیر دئیشی ائنئگ کَسون. دِدیلر : آیا بیزی مسخریه توتوبسان؟ ( موسی ) دِدی : من آلله ها پناه آپارییرام اگر جاهل و نادان لاردان اولام.

توضیحات

او زماندا بیر نفر بی گؤناه آرادا اؤلمیشدی و اونون قاتیلینین اوستینده ائختلاف توشمیشدی بو جهدّن آلله تبارک و تعالی حضرت موسی علیه السلام ئین توسّوطینن بو ایشی اولاردان ایسته دی که بیر اینئک کَسه لر و اونین بدنینن او اؤلیئه وئرالآ تا آللهین مؤعجیزه سینن او درئیرئیله و اوزی قاتیلین گؤرسده. ( و بو سوره ده بو آیه ئیه گوره ائینک آدینا « بقره»  ( دئیشی ائینگ ) قُیولوب و بو سوره قرآن کریمین اوزون  سوره سی دی و 286 آیه سی واردی و قرآنین ائیکی جزئیدان چوخ ائله بو بیر سوره ی بقره دی – قرآنین 30 جزئی واردی )

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 68 :
قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا فَارِضٌ وَلَا بِكْرٌ عَوَانٌ بَيْنَ ذَلِكَ فَافْعَلُوا مَا تُؤْمَرُونَ

فارسی

گفتند: از پروردگارت بخواه برای ما بیان کند که آن گاو چگونه گاوی باشد؟ گفت: او می فرماید که آن گاوی است نه پیر از کارمانده، نه جوان نارسیده، [بلکه] گاوی میان این دو نوع گاو است. پس آنچه را به آن فرمان داده اند، انجام دهید .

ترکی

دِدیلر: آللاهونان ایسته بیزه آییدین ( مؤشخّص و تبیین ) ائله سین نه جور (اینئک) اُ لآ، (موسی ) ددی : دوزدندی کی اؤ (آلله) بویورور او بیر اینئک اولسون کی نه ایشدَن توشمیش ( قوجا اینئک) و نه ده تَزه یئتیشمیش، بلکه بولارین آراسین دا ایشتیأن اؤلسون. پس اونی کی سوزا امر اولور ( تِز) گؤرون.

توضیحات

بوردا اولاً بنی اسرائیلین لحن و ادب دانیشماق لاری حضرت موسی علیه السلام ئینان گورئیکیر کی نئجؤر بی ادب دانیشیللار و دئمیل لر بیزیم آلاهی میزدان و یا آللاه دان ایسته و سُروش بلکه دئیللر اوز آللهونان سُروش . در ثانی ائله او اوّل دَن او ائیشین دالیسی جاق گئت مَدی لر و ایراد و بهانه لر توتدولار و البته ده اوز ایشلرین آغیرّرادی لار  و بوردان « بنی اسرائیل ایرادی توتمئیون » ضرب المثل اولوبدی.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه69 :
قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا لَوْنُهَا قَالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٌ صَفْرَاءُ فَاقِعٌ لَوْنُهَا تَسُرُّ النَّاظِرِينَ

فارسی

گفتند: از پروردگار خود بخواه كه براي ما روشن سازد چه رنگي داشته باشد؟ گفت: خداوند مي‏گويد: گاوي باشد زرد يك دست كه رنگ آن بينندگان را شاد و مسرور سازد !

ترکی

دِدیلر: آللاهونان ایسته بیزه آییدین ( مؤشخّص و تبیین ) ائله سین اونین رنگی نه جور اولسون؟ ، (موسی ) ددی: دوزدندی کی اؤ (آلله) بویورور او ساری اینئک اولسون که اونین (ساری) رنگی گؤرن لریین (اورئحین) شاد ائله سین.

سوره ی مبارکه ی بقره ؛  آیه ی شریفه 70 :
قَالُوا ادْعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنَا مَا هِيَ إِنَّ الْبَقَرَ تَشَابَهَ عَلَيْنَا وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ لَمُهْتَدُونَ

فارسی

گفتند از پروردگارت بخواه تا بر ما روشن گرداند كه آن چگونه [گاوى] باشد زيرا [چگونگى] اين ماده گاو بر ما مشتبه شده و[لى با توضيحات بيشتر تو] ما ان شاء الله حتما هدايت ‏خواهيم شد

ترکی

دِدیلر: آللاهونان ایسته بیزه آییدین ( مؤشخّص و تبیین ) ائله سین نه جور اُ لآ، دوزدندی کی بو اینئک بیزه شبه ناک ( و نامؤشخّص ) اولوب و حتماً بیزده  اگر آلله ایسته سَه حتماً هدایت اولاریق ( و بو ایشی گؤرئیق  و او اینئکی تاپارئیق )